Bacaklardaki arterlerin daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum, kanın vücudun çeşitli bölümlerine yeterli akışını engeller. Bacaklarda ağrıya, rahatsızlığa ve nadiren daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Periferik arter hastalığı temelinde genellikle ateroskleroz yatar
Periferik Arter Hastalığı Neden Olur?
Ateroskleroz adı verilen bir süreç sonucunda ortaya çıkar. Ateroskleroz, arter duvarlarında yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesiyle karakterize edilir. Bu birikintiler zamanla arterlerin iç çapını daraltır ve kan akışını kısıtlar.
En yaygın nedeni aterosklerozdur. Ateroskleroz, kan damarlarının iç duvarlarında plak birikimi ile karakterizedir. Bu plaklar, kanın serbestçe akmasını engelleyerek arterleri daraltır ve sertleştirir. Aterosklerozun kendisi birçok faktörden etkilenebilir.
Sigara, hastalığın gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. Nikotin arter duvarlarını daraltır ve kan akışını kısıtlar. Ayrıca, sigara içimi arter duvarlarının hasar görmesine ve plak birikiminin hızlanmasına yol açar.
Diyabet, kontrol edilmeyen kan şeker seviyeleri, kan damarlarında hasara yol açabilir. Bu da arterlerin sertleşmesine ve daralmasına neden olur, bu durum da PAH riskini artırır. Yüksek kan basıncı, arter duvarlarına sürekli yüksek basınç uygulayarak hasar görmesine ve sertleşmesine neden olabilir. Bu da kan akışının kısıtlanmasına ve gelişimine katkıda bulunur.
Yüksek kolesterol düzeyleri, LDL seviyelerinin yüksek olması, plak birikimine yol açar. Bu birikintiler, arterlerin daralmasına ve sertleşmesine ve PAH gelişimine neden olur. Yaşın ilerlemesi ve ailede öyküsünün bulunması gibi genetik faktörler de PAH riskini artırabilir.
Periferik arter hastalığı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kan akışının kısıtlanması, dokuların oksijen ve besin maddelerinden yoksun kalmasına neden olur. Bu durum, enfeksiyonlara, yaraların iyileşmemesine ve en kötü senaryoda dokunun ölümüne (gangren) yol açabilir. Bu nedenle, risk faktörlerini yönetmek ve erken teşhis koymak büyük önem taşır.
Periferik Arter Hastalığı Belirtileri
Periferik arter hastalığı, arterlerin daralması sonucu, kan akışının sağlanamaması durumudur. Bu durum genellikle aterosklerozun bir sonucu olarak gelişir. Arter duvarlarında yağ, kolesterol birikmesiyle arterler daralır ve sertleşir. Belirtileri, etkilenen arterlerin bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterebilir, ancak en sık bacaklarda görülür.
En karakteristik belirti, ağrı, kramp veya yorgunluk hissidir. Bu, dinlenildiğinde geçer. Ağrı genellikle baldırlarda hissedilir, ancak ayak, uyluk veya kalçada da ortaya çıkabilir. Etkilenen bacağın veya ayakların, diğerine göre daha soğuk hissedilmesi. Kan akışının azalması nedeniyle, bacaklarda veya ayaklarda uyuşukluk veya karıncalanma da görülebilir.
Kan akışının azalması, cildin renginde değişikliklere neden olabilir. Etkilenen bölgede cilt soluk, maviye dönük veya kızarıklık gösterebilir. Azalmış kan akışı, yaraların ve kesiklerin iyileşme sürecini yavaşlatır. Bu durum, enfeksiyon riskini artırır ve bazen ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Bacaklardaki ve ayaklardaki azalmış kan akışı, tırnakların ve saçların normalden daha yavaş büyümesine neden olabilir. Erkeklerde, bazen ereksiyon sorunlarına yol açabilir. Bu, genellikle pelvik bölgedeki arterlerin daralmasından kaynaklanır. Bazı durumlarda, ayaklarda veya bacaklarda ağrısız yaralar veya ülserler gelişebilir. Özellikle diyabetik bireylerde yaygındır ve tedavi edilmediğinde gangrene neden olabilir.
Belirtileri, başlangıçta hafif olabilir. Ancak, zamanla hastalık ilerledikçe, belirtiler daha şiddetli hale gelir ve dinlenme sırasında bile ağrıya neden olur. Bu nedenle, belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, bir sağlık profesyoneline danışmalısınız. Erken teşhis ve tedavi, PAH’nin ilerlemesini yavaşlatır ve yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirir.
Periferik Arter Hastalığı Tedavisi
Periferik arter hastalığı, arterlerin daralması nedeniyle kan akışının azalmasıyla karakterizedir. Tedavi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı, semptomları hafifletmeyi amaçlar. Tedavisi, yaşam tarzı değişikliklerinden ilaç tedavisine ve cerrahi müdahaleye kadar değişir.
- Sigara içmek, arterleri daraltır ve PAH semptomlarını kötüleştirebilir. Sigarayı bırakmak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
- Düzenli egzersiz, özellikle yürüyüş, bacaklardaki kan dolaşımını iyileştirir ve semptomları hafifletir.
- Yüksek tansiyon, kolesterol ve diyabeti yönetmek için dengeli ve sağlıklı bir diyet önemlidir.
- Fazla kilo, kalp ve damar sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. İdeal vücut ağırlığını korumak, PAH semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
- kan inceltici ilaçlar, kan pıhtılaşmasını önleyerek kan akışını iyileştirebilir.
- kolesterol düşürücü ilaçlar, aterosklerozun ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
- Bazı durumlarda, ağrıyı kontrol etmek için reçeteli ağrı kesiciler gerekebilir.
- Anjiyoplasti ve Stent Yerleştirme, daralmış arter genişletilir. Kan akışını iyileştirmek için bir stent yerleştirilir.
- Şiddetli vakalarda, kanın tıkalı arterlerin etrafından yönlendirilmesi için bypass cerrahisi yapılır.
- Periferik Arter Açma, daralmış arterleri mekanik olarak açmak için özel aletler kullanır.
Periferik arter hastalığı tedavisinde erken teşhis, ilerlemesini yavaşlatmada önemli rol oynar. Bu nedenle, PAH belirtileri fark edildiğinde sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.
